Historię powstałej w 2019 roku Katedry Inżynierii Górniczej i Bezpieczeństwa Pracy współtworzą dzieje Katedr: Górnictwa Podziemnego i Górnictwa Odkrywkowego.
Katedra Górnictwa Podziemnego
Powstanie Katedry sięga pierwszych lat funkcjonowania powołanej w 1919 r Akademii Górniczej. Kontynuuje i rozwija ona profil naukowy i dydaktyczny, jaki został ukształtowany w powołanym w roku akademickim 1922/23 Zakładzie Górnictwa I i Przeróbki Mechanicznej. Założycielem Zakładu i pierwszym jego kierownikiem był prof. inż. Henryk Czeczot (1875-1928), zajmujący się rozpływem powietrza w kopalnianej sieci wentylacyjnej oraz zagadnieniami przeróbki mechanicznej. Od roku 1929 kierowanie Zakładem objął prof. dr inż. Witold Budryk (1891-1958), wtedy też nastąpił znaczny rozwój pracowni dydaktycznych i laboratoriów naukowych, w których w pierwszej połowie lat trzydziestych prowadzono badania związane z zakresu eksploatacji złóż, wentylacji , urabiania przy wykorzystaniu techniki strzelniczej, analizą gazów i pyłów, oświetleniem kopalń i ratownictwem górniczym. Prowadzono też badania nad podsadzką płynną oraz stację do wzorcowania przyrządów do pomiaru prędkości przepływu powietrza (anemometrów). W tym okresie doszło też do powstania stanowisk badawczych – laboratoriów związanych z przeróbką i wzbogacaniem kopalin, a wśród nich pracowni rozdrabniania, wzbogacania elektromagnetycznego, wzbogacania mokrego oraz laboratoriów analityki i flotacyjnego. Głównym kierunkami badawczymi Katedry w okresie przedwojennym pozostawały: wentylacja kopalń, pożary podziemne i ratownictwo górnicze. W tych dziedzinach podjęto prace nad obliczeniami sieci wentylacyjnych, zastosowaniem termodynamiki do zagadnień przewietrzania kopalń i pożarów podziemnych. Przepływy z wymianą ciepła stanowiły podstawę przy opracowaniu teorii depresji cieplnej oraz naukowych zasad ratownictwa górniczego. Wyjaśnione zostały niektóre zagadnienia współpracy kilku wentylatorów w tak zwanych normalnych sieciach wentylacyjnych. W dziedzinie eksploatacji złóż powstała teoria ruchu podsadzki płynnej oraz teoria fali ciśnień. Podjęto zagadnienie wpływu eksploatacji górniczej na powierzchnię.
Do najważniejszych osiągnięć naukowych w pierwszych latach powojennych należą:
- rozwiązanie zagadnień związanych z depresją cieplną pożaru i jej wpływem na przepływ gazów w kopalnianej sieci wentylacyjnej,
- opracowanie zasad eksploatacji górniczej pod terenami zabudowanymi, zapewniającej ich ochronę,
- opracowanie teorii kopalnianych sieci wentylacyjnych, w której ma miejsce nieustalony przepływ powietrza.
W roku akademickim 1952/53 nastąpiło wiele zmian organizacyjnych na Wydziale Górniczym. W miejsce Katedry Górnictwa I i Przeróbki Mechanicznej powołano:
- Katedrę Eksploatacji Złóż, której kierownikiem został prof. mgr inż. Józef Znański (1902-1980),
- Katedrę Aerologii i Hydromechaniki Górniczej, kierowaną przez prof. dr inż. Witolda Budryka,
- Katedrę Przeróbki Mechanicznej Kopalin, której kierownikiem został prof. dr inż. Włodzimierz Stępiński (1898-1988).
W tym czasie z Wydziału Geologiczno-Poszukiwawczego przeniesiono Katedrę i Zakład Górnictwa Ogólnego, kierowaną przez doc. mgr inż. Michała Bednarskiego (1900–1975).
Ponadto w roku akademickim 1953/54 powstała Katedra i Zakład Bezpieczeństwa Pracy, którą w 1955 r. przemianowano na Katedrę Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Górnictwie, a na jej kierownika powołano prof. dr inż. Aleksandra Anasiewicza (1903-1974) .
W 1958 r. po śmierci prof., Witolda Budryka kierownikiem Katedry Aeorologii i Hydromechaniki Górniczej został prof. dr hab. inż. Jerzy Litwiniszyn.
W 1965 r. w miejsce Katedry Górnictwa Ogólnego powstała Katedra Górnictwa Rud i Soli, którą kierował doc. mgr Michał Bednasrki.
W 1967 r. zmieniono nazwę Katedry Bezpieczeństwa Pracy na Katedrę Nauki o Pracy i Ochronie Pracy (1967-1969), w której funkcjonowały Zakłady: Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie, Ochrony Pracy w Przemyśle i Zakład Psychosocjologii Pracy.
W 1969 roku kilka jednostek Wydziału Górniczego utworzyło Instytut Górnictwa Podziemnego (1969-1974), który objął jednostki naukowe i dydaktyczne zajmujące się: techniką urabiania skał, eksploatacji węgli, rud, surowców chemicznych oraz eksploatacją w warunkach szczególnych zagrożeń naturalnych, hydromechaniką, aerologią górniczą, chemią górniczą oraz bezpieczeństwem i higieną pracy w górnictwie. Dyrektorem Instytutu został prof. dr inż. Zdzisław Maciejasz (1921-1988), pełniący tę funkcję do roku 1979.
W 1974r. Instytut zmienił nazwę na Instytut Górnictwa Podziemnego i Bezpieczeństwa Pracy (1974-1992), a w latach 1979-1987 funkcję dyrektora Instytutu pełnił doc. dr hab. Jerzy Stecko (1939–1989).
Do głównych osiągnięć Katedr, które weszły w skład Instytutu Górnictwa Podziemnego należą:
- opracowanie zasad dynamiki przepływu powietrza w wyrobiskach kopalnianych, przepływów w przewodach nieszczelnych, przewietrzania lokalnego, przepływy filtracyjne, w szczególności kolmatacja i ruch metanu w skałach węglowych.
- opracowanie zasad przepływów z wymianą ciepła,
- prognoza warunków klimatycznych w kopalniach oraz cieplnych warunków pracy.
- badania związane z wdrożeniem nowych systemów eksploatacji złóż rudnych, ze szczególnym uwzględnieniem grubego złoża miedzi.
- opracowanie i ocena właściwości sorpcyjnych węgli kamiennych (górno i dolnośląskich) i ich wpływu na zagrożenie metanowe i wyrzutowe
W 1993r. doszło do zmian organizacyjnych w strukturze Wydziału w wyniku których w miejsce Instytutu powstał Zakład Górnictwa Podziemnego , który w 1997 r. został przekształcony w Katedrę Górnictwa Podziemnego. Od 1987r. kierownikiem Zakładu a później Katedry był prof. dr hab. inż. Janusz Roszkowski, a od 2005r. prof. dr hab. inż. Stanisław Piechota. W latach 2008-2016 Katedrą kierował dr hab. inż., prof. AGH Waldemar Korzeniowski, a w latach 2016-2019 dr hab. inż., prof. AGH Zbigniew Burtan.
Katedra Górnictwa Odkrywkowego
W roku akademickim 1946/47 na Akademii Górniczej powołano Wydział Mineralny, w ramach którego kształcono kadry dla potrzeb dynamicznie rozwijającego się górnictwa odkrywkowego. Organizatorem Wydziału był prof. Adam Bielański, prorektor AGH w latach 1952-1956. 1 września 1949 uruchomiono studia w zakresie specjalności górnictwa odkrywkowego i ceramiki. Jednostką zajmującą się wówczas eksploatacją odkrywkową był Zakład Eksploatacji Złóż Skalnych. Dwa lata później specjalność Eksploatacja Odkrywkowa została przeniesiona z Wydziału Mineralnego na Wydział Górniczy. W roku 1964 na Wydziale Górniczym utworzono Katedrę Górnictwa Odkrywkowego (KGO), w ramach której funkcjonowały dwa zakłady: Zakład Odkrywkowej Eksploatacji Złóż Niewęglowych z kierownikiem dr inż. Jerzym Ślebodzińskim oraz Zakład Odkrywkowej Eksploatacji Węgla Brunatnego pod kierunkiem doc. Juliana Sulimy-Samujłło. Poza KGO problematyką eksploatacji odkrywkowej zajmowała się również Katedra Robót Górniczych pod kierunkiem doc. Andrzeja Dunikowskiego oraz Katedra Ekonomiki i Organizacji Górnictwa kierowana przez prof. Bolesława Krupińskiego a następnie przez prof. Romana Bromowicza.
Po pięciu latach Katedrę Górnictwa Odkrywkowego przekształcono w Instytut Górnictwa Odkrywkowego z czterema zakładami: Projektowania i Robót Wydobywczych – pod kierunkiem prof. Andrzeja Dunikowskiego, Robót Udostępniajacych i Hydromechanizacji – prof. Andrzeja Dunikowskiego, Zwałowania i Odwadniania – doc. Jerzego Ślebodzińskiego oraz Ekonomiki i Organizacji Procesów Górniczych – prof. Adama S. Trembeckiego.
W 1979r. kierownictwo w Instytucie objął doc. Ryszard Uberman, by po 14 latach przekazać je doc. Jerzemu Klichowi. W roku 1996 Instytut ponownie przekształcono w Katedrę Górnictwa Odkrywkowego. W tym kształcie Katedra funkcjonowała do roku 2019, najpierw pod kierownictwem prof. Wiesława Kozioła (16 lat), następnie kierowana przez prof. Zbigniewa Kasztelewicza.
W roku 2019 nastąpiło połączenie z Katedrą Górnictwa Podziemnego, w wyniku czego powstała Katedra Inżynierii Górniczej i Bezpieczeństwa Pracy. W odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku w ramach katedry prowadzono kształcenie w specjalnościach Technika Eksploatacji Odkrywkowej, Roboty Inżynierskie w Kształtowaniu Środowiska oraz Kamień i Kamieniarstwo w Architekturze i Budownictwie. Ważnym elementem kształcenia były zagadnienia związane z techniką strzelniczą. Przy Katedrze powołano unikalne w skali kraju Centralne Laboratorium Techniki Strzelniczej i Materiałów Wybuchowych ze stacją badawczą w Regulicach.